Марий Элыште шуко мотор вер уло. Пӱртӱсым ончалын, тиде кундемыште шочын-кушмылан куанаш гына кодеш. Мый ик ойлымашым шарналтынем. Тудо генерал Виктор Григорьевич Сорокин дене кылдалтын. Жапше годым В.Сорокин Сурок посёлкышто илен. Тудыжо республикын историйыштыже посна верым налеш.
Ты кундем нерген шуко шымлымашым возымо гынат, таче кечынат краевед-влаклан паша лектынак шога. Кугу Отечественный сар жапыште тыште верланыше воинский часть да тушто служитлыше салтак-влак, нунын пашашт нерген шуко тӱрлӧ (сайжат, осалжат) мут коштын. Кызыт ме палена: Сурок посёлко – тиде тӱзланыше да Марий Элын ик сӧрал верже. Тудо ерже дене гына огыл, тыгак ужар да яндар уремлаж дене ойыртемалтеш. Кугурак ийготан еҥ-влак шарнат: шке жапыштыже годым посёлко верыште пич чодыра гӱжлен. 1970-ше ийлаште Сурокышто илыме пӧрт-влакым, школым, кевытым чоҥаш тӱҥалыныт. Тунам посёлкышто верланыше воинский частьыш командирлан Виктор Григорьевич Сорокиным колтеныт. Тыге ты кундемыште эше ик еш ешаралтын. Виктор Григорьевич ден пелашыже Аделина Михайловнан кок йочашт, Галя ден Игорь, кушкыныт. Нуно посёлкысо школышто тунемаш тӱҥалыныт. Тушто кызыт Сорокинын ӱдыржӧ Галина Викторовна туныкта.
В.Сорокин Калинин областьыште шочын гынат, Марий мландым шке шочмо верже семынак йӧратен. Садланак, очыни, ты кундемыште тудым шарнен илат. Шочмо верыштыжат, Новоторжок район Грузины селаште, Виктор Григорьевичым шарнат. Тушто тудо икымше ошкылым ыштен, школышко икымше классыш каен.
Грузины… В.Сорокинын илыш корныжым шымлыме годым ты ялын лӱмжӧ шотыштат йодыш-влак лектыч. Шукыжым ӱдыржӧ рашемдаш полшыш. Тудо шуко уым каласкалыш. Жап эртыме семын мыняр шуко еҥ, ял, историй мондалтеш…
Пашаже теве кушто. Ожно тиде ял гыч ик салтак Закавказье гарнизонышто служитлен. Жап шумеке, шочмо верышкыже пӧртылын. Салтак корныжо грузин Шочын Ава Юмо дене кылдалтын. Мӧҥгышкыжӧ тыгай юмоҥам конден. Тылеч вара пошкудо яллаште илыше калык тиде селасе еҥ-влакым «грузины» манаш тӱҥалын. Жап эртымеке, яллан тыгаяк, Грузины, лӱмым пуэныт. Таче кечылан В.Сорокинын ты селаште пырля тунемшыже, иктаҥашыже-влак шагалын кодыныт.
Сар жапыште да тудын деч вара кузе илымым Галина Викторовна да Виктор Григорьевичын Татьяна акажын шарнымашыштат почын пуа. Рвезе-влаклан эн неле да лӱдыкшӧ жап шарналтеш. Виктор Григорьевичлан 7 километр торашке пашаш кошташыже логалын. Корнышто шучко лийын. Поснак пычкемыш шыже ден йӱштӧ теле чоныш витареныт. Луман, лавыран корным эше чыташ лийын гын, шучко янлык лӱдыктен. Тидыже – пире.
В.Сорокин йӧн лийме годым шке кундемышкыже миен толын. Тудын еш архивысе фотокартычке-влакым ончышемла, тыгай шонымаш лекте: могай сӧрал, поян мемнан элна. Сорокин школ деч вара Рига олаште верланыше кӱшыл военно-морской училищыште тунемын. Умбакыже 1950 ий гыч Йӱдвел да Балтике флотлаште служитлен. Самырык офицер чыла шотыштат пеҥгыдылыкым ончыктен, генерал званий марте кушкын. Ял пашаш шуаралтше айдеме чыла шотыштат ойыртемалтын. Сандене моло верыште служитлаш тудлан лӱдыкшӧ лийын огыл.
Галина Викторовнан каласкалымыж гыч пале лие: Виктор Григорьевичын кидше чыла пашалан толын. Сурт сомылкамат ыштен, еҥланат кертмыж семын полшен. 1962-1964 ийлаште В.Сорокин ГДР-ыште служитлен. Варажым Йўдвел флотышто ик воинский частьым вуйлатен. А 1978 ий гыч илыш корныжо Марий кундем дене кылдалтеш. Виктор Григорьевичым Сурок посёлкышто верланыше воинский частьын командиржылан шогалтеныт. Шуко пашам шуктен.
Илыш… Кажне еҥын тудо ойыртемалтше. Генерал нерген поро шарнымаш, тудын нерген вашлийын мутланымаш сай кумылым кодыш. 1976-1986 ийлаште Йошкар-Олан военком сомылым шуктышо полковник Сергей Семёнович Бондаренко тудын дене кылым кучен. «Шуко гана вашлиймаш лийын. Кажныже порын эртен, кумылым нєлтен», – шарналта тудо. Сергей Семёновичын тыге ойлымыжо яра мут огыл. В.Сорокин Йошкар-Олаште илымыж годым мер пашам шуктен, калыкын сай илышыж верч чонжо йўлен. Сурок посёлкым сӧрастарыме да арун кучымо шотышто чот тыршен. Йодыш лектын кертеш: ты шотышто генералже мом ыштен? Виктор Григорьевич ик гана веле огыл субботникым эртарен, матрос-влак дене пырля пушеҥгым шынден. Варажым шкеак машина дене вӱдым конден, кушкылыш шавеныт. Тиде жапым Сурокышто илыше-влак кызытат порын шарнен илат. Мутлан, нунын кокла гыч иктыже, Надежда Афанасьевна Мосунова Сурок школышто директорлан 1988-2004 ийлаште пашам ыштен, Виктор Сорокиным сайын пален.
– Посёлкыштына Виктор Григорьевич деч вара тыгай поро чонан айдеме, командир лийынжат огыл, – манеш тудо. – Кундемыштына ышталтше шуко паша тудын дене кылдалтын. Школышто Сеҥымаш, Шочмо элым аралышын, военно-морской флот кечылам палемдыме годым тудо офицерже-влак дене пырля йоча-шамычлан таҥасымашым эртарен. Тыгак нуным строй дене кошташ, автомат дене лӱйылташ туныктеныт. Туныктышо-влак верчынат чот тургыжланен да кертмыж семын эреак полшен. Мутлан, жапше годым 45 туныктышылан илашыже сай пӧлемым ойырен. Тыгак сарыште лийше салтак да кугырак ийготан еҥ-влаклан нимучашдыме шуко полшен. Воинский частьыште улшо офицер врач-влакымат ӧрдыжеш коденн огытыл.
1988 ийыште Виктор Григорьевич сулен налме канышыш лектын. Идалык гыч Ялта олашке илаш куснен. Туштат тудо жапым арам эртарен огыл. Оласе ветеран-влак ушемым вуйлалтен.
2003 ий 22 февральыште генерал В.Сорокинын шӱмжӧ кырымым чарнен. Но илыме верлаштыже калык тудын нерген порым гына ойла.
А.Курочкин.
