Кузе полшаш?
11 февральыште Кугыжаныш Думышто Вячеслав Володинын вуйлатымыж почеш «Россий Федерацийыште паллиативный полышын законодательный обеспеченийже» темылан парламент колыштмаш эртен. Тушто элнан 74 регионжо гыч 70 наре представитель, депутат, паллиативный полыш шотышто специалист, хоспис пашаеҥ, волонтёр участвоватленыт. Колыштмашым иктешлыме деч вара профильный комитет-влак 19 февральлан палемдыме кокымшо лудмаш марте законын проектышкыже тӧрлатымашым пуртат.
«Умылымо шуэш: шке регионышто паллиативный полышым лачшымак кузе пуынеда, да, тендан шонымаште, тыште могай нелылык лектын кертеш», – погынышо-влаклан ойлен В.Володин.
Кугыжаныш Думын председательже документын нормативный базыжлан поснак кугу тӱткышым ойыраш йодын, вет тудо законопроектын кумшо лудмашыжлан ямде лийшаш.
«Пырля шуктымо тиде законопроектым илышыш пуртымо кышкарыште бюджет-влак кокласе посна отношений-влак улыт, сандене ты шотышто министерствын позицийжым колмо шуэш: нине средства регионлашке кунам толын шуыт, оксам налшашлан нуно могай йодмашым шуктышаш улыт, – ушештарен В.Володин. – Тылеч посна айдемылан паллиативный полышым илыме верыштыжак пуаш лийме йодышым ончаш кӱлеш. Тидыже Россий Федерацийыште регистрироватлыдыме препарат да тудын дене пайдаланыме йӧн дене чак кылдалтын».
Чыла гаяк ямде
Российын тазалыкым аралыме министрже Вероника Скворцован мутшо почеш, ӱмаште паллиативный полышын чумыр роскотшо 2017 ийысе деч 24 процентлан (21 млрд. теҥге марте) кушкын, а тений 23 млрд.теҥге йотке шуэш. 2018 ий гыч регионлашке тыгай полышлан федеральный бюджет гыч 4 млрд. утла теҥге ойыралтеш.
Таче элнан регионлаштыже паллиативный полышым пуымо 12329 койко уло, тыгак 16 тӱжем утла койкым айлыше черле-влакым медсестра-шамыч ончат. Российыште хосписын чотшо 23 гыч 73 марте шуын, йоча хоспис 5 гыч 14 марте ешаралтын, паллиативный полышым пуышо врачын должностьшым пуртымо. 2014 ий гыч тыгай доктор-влакын чотышт 10 пачаш кушкын.
«Паллиативный медицине полышым пуымо шотышто положенийым пеҥгыдемдыме нерген тӱҥ кӱштымаш ямде. Тудым кок министерствын площадкыштыже да эксперт-шамыч дене каҥашыме. Да кокымшо норматив – тиде лицензированийын критерийже-влакым вашталтымаш, тудым Росздравнадзор дене пырля ямдылыме, – ӱшандарен В.Скворцова. – Паллиативный полышым пуымо программылан ойырымо окса регионлашке мартыштак мияш тӱҥалеш. Ведомственный целевой программе исполнительный кучемын федеральный органже-влакын икымше каҥашымашыштым ятыр замечаний дене эртен. Тудым пеҥгыдемдыме деч вара вигак келшыше механизмым – «региональный программе-влакым формироватлымаш да оксам колташлан регион-шамыч дене соглашенийым ыштымаш» пашаш колтат».
В.Скворцован палемдымыж гыч, Тазалыкым аралыме министерстве Российыште регистрироватлыдыме препаратым эрыкын кучылтмо дене огеш келше, поснак йоча-влаклан пуымо ваштареш. Кызыт 13 препарат клинический тергымашым эрта. Тыгодымак посна черле-влаклан регистрироватлыдыме препаратым пуртымо шотышто чаракым кораҥден.
Министерстве кокымшо лудмашлан пациентын корштымым лыпландарыше препарат дене пайдаланаш лийме праважым рашемдаш темлен.
Йӧн кугемеш
«Законын проектшым ямдылыме годым пеш кугу пашам ыштыме, вет паллиативный черле-шамычлан медицине деч посна эше социальный, бытовой, психологический услуго-влак кӱлыт. Тидымак шотыш налын, социальный ден медицине службо-влак коклаште «ик окна» вашкылым ыштыме», – палемден Российын паша да социальный аралымаш министрже Максим Топилин. Тудын мутшо почеш, 2022 ийлан паллиативный полыш кышкарыште кужу жап ончымо да социальный услугым пуымо программе кумдаҥеш. Регион-влак ий еда 2 млрд. теҥге кугыт субсидийым налаш тӱҥалыт. Тиде паша сайын кая гын, субсидийым кугемдаш йӧн уло.
Оксам – проектлан
РФ Мер палатын секретарьже Валерий Фадеев паллиативный полышым пуымо йодышым кагазыш возен кодымо дене серлагаш огыл, а кӱлынак лончылаш темлен. Тудын шонымыж почеш, регион-шамыч деч проектым йодаш кӱлеш: мом темлат, оксам молан йодыт. Тидын шотышто чиновник ден депутат-влакым веле огыл, тыгак верысе кучемын еҥже, врач-шамычым, паллиативный полышым пуышо коммерческий огыл организацийлан представительыштым ушышо комиссийымат ышташ уто огыл. «Да оксам лачшымак проектлан ойыраш, а норматив почеш огыл», – палемден В.Фадеев.
Эм шотышто
«Тазалыкым аралыме шотышто комитет ден Шотлышо палате Российыште эмлыме препарат-влакым пытартыш ийлаште регистрироватлыме сӱретым аклат. Минздрав тиде йодыш шотышто ваш мутланаш келша манын ӱшанем: пеш шуко шылталымаш уло, вет пашам шуйкалымылан, эмым кужун регистрироватлымылан кӧра мемнан гражданна-влак вучымо препаратым жапыштыже налын огыт керт», – манын Кугыжаныш Думын председательже В.Володин.
Ушештарыме семын: паллиативный полыш шотышто законопроектын икымше лудмашыже 16 январьыште эртен. Тудым Россий президент Владимир Путинын кӱштымыж почеш Тазалыкым аралыме министерстве ямдылен. 31 январьыште законын проектшым Кугыжаныш Думо председатель пеленсе Законотворчестве советыште каҥашыме. Кокымшо лудмашлан тӧрлатымаш-влакым 14 февраль марте налме.
Паллиативный полыш – эмлаш лийдымын черланыше пациент-шамычын илышыштым саемдаш виктаралтше, ош тӱня гыч кӱлын каяш йӧным ыштыше мероприятий комплекс. «Паллиативный» мут латынь йылме гыч толын да «покрывал, плащ», азапланен, тыршен ончымо нерген ойла. А нелын черланыше пациентлан специальный тӧнежыште але мӧҥгыштӧ азапланен ончымо моткоч кӱлеш. Паллиативный полыш кышкарыште черлын родо-тукымжыланат психологический полыш пуалтеш, вет шукыж годым нуно пациент деч шагал огыл орланат.
Хоспис – эмлаш лийдыме черле-влаклан (тӱҥ шотышто онкологийын пытартыш йыжыҥыштыже улшо-шамычлан) паллиативный полышым пуымо медико-социальный тӧнеж.
Маргарита ИВАНОВА.
