15 февральыште Сеҥымашын XXX идалыкше лӱмеш тӱвыра полатыште Артур Ефремовын концертше лиеш. Тудым самырык мурызо «Ончал тый мыйын шинчашкем» манын лӱмден.
Концертым эртараш мо амалым ышта? Кызыт мурызын репертуарже могайрак? Нине да моло нерген шкеж дене вашлийын мутланышна.
— Артур, сольный концертым эртараш кӧ але мо таратен?
— Эстраде аланыште улмемлан, кумда сценыш лекмылан тений — лу ий. Тиде жапыште ятыр муро возалтын, тӱрлӧ фестивальыште, конкурсышто мастарлыкым ончыктенам, гастроль денат уло республикым веле огыл кудалын эртыме, вес регионлаште марий-влакын тӱшкан илыме кундемлашкат чӱчкыдынак лектын коштына. А пашам иктешлен ончалме семын концертым эртараш шонен пыштенам.
— А тыйже кодшо ийынат калыкым чумыренат ыльыс…
— Туге, но кажне ийын концертыш ала-мом уым пурташ, оҥайракым ышташ тыршет. Адакшым калыкат йодеш. Кажне концертым экзаменлан шотлем, вет тыштат мый сценыште кушмым, мастарлыкым погымым ончыктышаш улам. Садлан пайрем касым «Ончал тый мыйын шинчашкем» манын лӱмденам. Ты кастене кажне ончаш толшын шинчашкыже мыят ончалнем. А кызытсе саманыште, интернет вияҥме пагытыште, кугу залыш калыкым погаш куштылгыжак огыл, сандене тыгай пашалан айда-лийже манын пижманат огыл.
— Поэзий шӱлышан улат, ятыр почеламутетлан семым келыштаренат, нуным сценыштат мурет. Тиде паша, очыни, шуко жапым налеш?
— Тӱрлӧ семын лиеда. Южгунам почеламут корно-влак ушышто эн ончыч шочыт, а вара — сем, а южгунамже — мӧҥгешла. Чон гыч лекше сем але сылнымут корныла ынже йом, нуным мондаш огыл манын, телефонысо диктофоныш вик возем. А жап лийме семын ты пашаш уэш пӧртылам, уэмден тӧрлем, ешарем. Ик жап Лидия Иксанован, Вера Гордееван почеламутыштлан семым пыштенам. Нине муро-влак кызытат калыкыште йӧратыме улыт.
— Йӧратымаш теме лишылрак докан?
— Йӧратымаш — тиде юзо вий. Арам огыл калыкыште тыге ойлат. Тудо кеч-могай ийготышто айдемым «шулдыраҥден» кертеш. Сандене кажне мурызын репертуарыштыже йӧратымаш нерген муро уло, мыйынат тыгайже шагал огыл. Тыгак илыш, самырык пагыт нерген мураш келша.
— Пытартыш жапыште сценыш гармонь деч посна лектат ала-мо?
— Чылт чылаж годым уке шол, вет кызыт цифровой манме технологий виян пашам ышта (воштылеш — авт). А теве сольный концертыште гитарым, гармоньым веле огыл, шӱвырымат шокташ тӱҥалам.
— Шӱвырым лӱмын концертлан шокташ тунемынат мо?
— Уке, тидлан мемнам Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыштак туныктеныт. Але марте сценыште шӱвырым шоктен омыл ыле, а ты гана калыкым изиш ӧрыктарынем. Икманаш, концертыште марий калыкын тӱрлӧ семӱзгарже дене шоктымым ончыкташ шонем. Садлан сценыште гармоньчо, шӱвырзӧ деч посна эше кӱслезе, тӱмырзӧ, скрипач-влакат лийыт. Вет мыйын шочмо-кушмо кундемыштемжак мыняр гармонист уло!
— Ик гармонистат сӱаныште шоктыде кодын огыл, очыни. Тыйым чӱчкыдынак ӱжыт мо?
— Пытартыш жапыште марий йӱла почеш сӱаным шагал эртарат. А эше изиш ончычрак чӱчкыдынак ӱжыт ыле, Советский районышто веле огыл, Оршанкыштат, Медведевыштат лияш логалын.
— Репертуарыштет мыняр мурет уло?
— «Эркын-эркын ӧндалам», «Тый декет толам ыле», «Шыргыжал», «Эре шонем, эре вучем» да молат. Чылаже иктаж коло наре муро погына. Вашке эше икмыняр муро «кӱын» шушаш. Нуным концертыште йоҥгалтараш тӱҥалам.
— Пелашет дене кок ӱдырым ончен-куштеда. Кугуракше, Карина, дене кодшо ийын концертыште пырля муренда ыле. А изиракше мурылан шӱман мо?
— Ӱдырна-влак репертуарысе чыла муремат сайын палат, мурат. Карина Национальный президент искусство школышто тунемеш, йоча хорышто мура. Сандене сценылан тудо тунемын шуын. Ты ганат концертыште у мурым пырля йоҥгалтарена. А изиракше – Лиза, тудат мураш кумылан.
— Артист-влаклан шкемым эреак формышто кучыман. Спортзалыште капкылым шуарет мо?
— Чын, артист-влаклан эреак чатка коштман, но мый спортзалыш ом кошт, пашаштат нойымеш сита.
Алевтина Байкова мутланен
Фотом еш альбом гыч налме
Артист-влак шарналтат
«Эх, пӧртылташ ыле тудо жапым!»
Таче Тачана ден студент-влакын кечышт. Марий артист, мурызо-влак студент пагытышт гыч мом эн оҥайжым шарнен кодыныт. Тиде кечым нуно кузе палемдат?
Александр Речкин, Олык Ипай лӱмеш кугыжаныш приемийын лауреатше:
— Студент пагыт – ик эн оҥай, весела жап. Тидлан ятыр ий эртен гынат, «экватор» манмым пайремлымым тачат сайын шарнем. А Тачанан кечыжлан йолташем-влак дене пырля («Речкин-Бенд» группо – авт.) Советский посёлкысо ик кафеште мастарлыкым ончыктена. Рок-шоушто Цойын, Чижын, Кузьминын мурышт-влакым мурен, студент пагытнам шарналтена.
Любовь Орлова, мурызо:
— Сылне студент пагыт кеч-кӧнат ушешыже сай шарнымаш дене лакемалт кодын. 1973-1975 ийлаште музучилищыште, 1980-1984 ийлаште культпросветучилищыште заочно тунемынам. Тидлан ятыр ий эртен, сандене кажныжым ужын кутырымо, нунын илыш-корнышт нерген пален налме шуэш. Вет ме ик еш семын келшен иленна. Тудо пагытыште тыгай пайремым нигузе палемден огынал.
Татьяна Умурбаева, мурызо:
— Индешымше классым пытарымеке, у илыш шинча ончылнем почылтын. Пошкырт кундем гыч ялысе ӱдыр Йошкар-Оласе музыкальный училищыш тунемаш толынам. Кеч-мо гынат, тиде жап эн весела лийын. Студент кечын ме преподавательын мӧҥгыштыжӧ чумыргенна. Фортепианом шоктенна, джазым муренна, чайым йӱын, тӱрлӧ нерген мутланенна. Лач тыге эстраде тӱняш икымше ошкылым ышенам. Эртыше жапым шарналтем да тусо пагытын шерге улмыжым кызыт чотрак аклаш тӱҥалынам. Эх, пӧртылташ ыле тудо жапым!
Марий Эл радион хит-парадше
Йолташ-влак, тендан полшымо дене кодшо арняште мурызо-шамыч коклаштышт тыгайрак «тошкалтышым» чоҥеныт.
- Светлана Строганова, Марина Почтенева – «Кӱдыроҥгыр сем».
- Йорга Каче – «Тый гына».
- Александр Веткин – «Кырен сынза».
- Виктор Ачибаев – «Муро — илыш вий».
- Станислав Шакиров – «Шочмо вер».
Йӧратыме мурызыланда ончыл верым налашыже полшынеда гын, 5522 кӱчык номерыш SMS-ым колтыман. Тӱҥалтыште МАРИ мутым возыман, мурын номержым шындыман. Муро лӱмым кавычкыш налман огыл.
А.Байкова.
