УВЕР ЙОГЫН

Тек кажне суртышто «Марий Эл» ден «Сурт-пече»  вучымо уна лийыт!

Марий тиште кечылан пӧлеклалтше пайрем 7 декабрьыште Морко районысо Унчо школыштат кумдан эртен.

Эр-эрденак школышто марий сем йоҥген, ӱдыр-рвезе, туныктышо-влак, сылне марий вургемым чиен, уна-влакым вашлийыныт. Лач тиде кечынак тушто районысо школла гыч марий йылмым да литературым туныктышо-влак семинарыш чумыргеныт.

Марий тиштын эртыме корныжо кужу. Тудын тӱҥалтышыжлан 1775 ийыште «Сочинения принадлежащие к грамматике черемисского языка» лӱман книга  шотлалтеш. Жап эртыме семын кундемыштына газет, журнал-влак савыкталтыт, марий сылнымут вияҥаш тӱҥалын. Тидын нерген пайремыш погынышо-влаклан Унчо школышто марий йылме да литературым, ИКН-ым туныктышо Римма Петрова палдарен. Римма Николаевнан ойлымо шомаклажым пеҥгыдемден, йоча-влак курымла ончыч марий поэт, писатель-влакын возен кодымо почеламутыштым шӱм-чон вошт колтен йоҥгалтареныт, тӱрлӧ произведенийла гыч ужаш-влакым лудыныт. Рвезе-шамычын марий сем почеш тавалтымыштат марий улмына дене кугешнаш таратен.

Марий тиште пайремыш Йошкар-Ола гычат уна-влакым ӱжыныт. Республикыштына илыше кажне марий еҥ шке шочмо йылмыж дене мутланышаш, тӱвыражым, йӱлажым палышаш да тудын волгыдо ончыкылыкшо верч тыршышаш, нуным шымлышаш. Тидын шотышто В.Васильев лӱмеш йылмым, историйым да сылнымутым научно шымлыше марий институтын вуйлатышыжын алмаштышыже, филологий науко кандидат, Унчо кундемыштак шочын-кушшо Людмила Григорьева моткоч шыҥдарен каласкален. 

Марий возыктышын вияҥын толмо корныжо, шочмо йылме дене савыкталтше ик эн кугу ийготан «Марий Эл» газетын историйже нерген Морко районын шочшыжо, ты газетыште ятыр ий пашам ыштыше, Марий Элын сулло журналистше Юрий Исаковын каласкалымыжым йоча-влак куанен колыштыныт. А газетнан кызытсе илышыже, тушто пашам ыштыше-влакын тӱрлӧ верыш лектын коштмына, оҥай еҥ-влак дене палыме лийме да моло нерген мыят палдаренам. Йоча-влакын тӱткын, но тыгодымак эскеренрак колыштмышт куандарен, вет пайремыш  погынышо-влак коклаште шукынжо ончыкылык выпускник лийыныт. Нунат, очыни, дипломан лиймеке, профессийым ойырен налме шотышыто тургыжланеныт.

А кечывал деч вара пайрем Унчо ялысе тӱвыра пӧртыштӧ эртен. Тушто ме «Марий Эл» газетнан йолташыже-влакым чумыренна. Нунын дене пырля марий йылмынам, шочмо йылмына дене савыкталт лекше изданий-влакым арален кодымо нерген чон почын мутланенна.

— «Марий коммуна» газет ончыч кажне суртышто эн вучымо уна лийын да кызытат тудым уло кумылын вучена, лудына, — ойла 80 ияш кова, Унчо книгагудо пеленысе «Кÿдыроҥгыр» ÿдырамаш клубын эн чолга еҥже Мария Янситовна Николаева. — Газетыште кажне лаштыкшым шергалын лекде омат чыте. Ынде кудло ий шочмо марий йылме дене савыкталтше газет дене пырля улам. Тек тушто пашам ыштыше-влак таза лийыт да куштылго огыл пашаште тыршымыштлан кажныжлан таум каласыме шуэш.

Шӱргӧ ялыште илыше, Унчо школышто тӱҥалтыш класслам туныктышо Любовь Артёмовна Григорьеван ойлымо шомакшыт куандарыш.

— Газет огеш лий гын, шужен илымыла чучеш, — манеш тудо. — Сандене «Марий Эл» толмеке, тудым лудын лекде вес пашалан пижынат огына керт.

Лудшына-влак деч тыгай шомакым колаш, мутат уке,  моткоч куанле. А нунышт Унчо кундемыште веле огыл, марий-влакын илыме чыла кундемыштат шукемыт манын ӱшаныме шуэш!

Такшым Унчо кундемыште «Марий Эл» ден «Сурт-пече» газет-влакым лудшына-влак шагалынжак огытыл. Теве, мутлан, вашлиймаш годымак Шлань ял гыч Валентина Оразаева ден Унчо гыч Геннадий Фёдоров «Марий Эл» ден «Сурт-пече» газет-влаклан подпискым ыштеныт. Но туге гынат мемнан савыктен лукмо марий газетна-влак толшаш ийын кажне суртышто вучымо уна лийыт манын шонена.

Вашлиймашым Унчо школын тунемшыже-влак сылне муро, почеламут, куштымаш дене сӧрастараш полшеныт. Тылеч посна Республикысе марий тӱвыра рӱдер пеленысе «Кас сем» группо (Анатолий Тимофеев – вуйлатыше, Геннадий Григорьев, Валентина Булыгина), мурызо Виктор Комаров мастарлыкым ончыктеныт. Нунын дене пырля залыште шинчыше-влак самырык жапыштым шарналтеныт, мыскара йӧршан муро-влак дене кумылыштым нӧлтеныт. 

А.Байкова.

Авторын фотожо. 

Опубликовать в Одноклассники

Добавить комментарий