Юрий Григорьевич Матвеев водительлан тунем лектын да кужу жап тиде пашамак ыштен. А чон йодмо сомылжо … кӧгӧрченым ашнымаш лийын. Тудо Чебоксарыште илымыж да школышто тунеммыж годымак ончен. Но кум гана шолыштмекышт, кумылжо волен да чарнен. Уэш 2013 ийыште гына тиде паша деке пӧртылын.
— Чебоксарыште илыме годым лу-латвизыт нарын лийыныт. Кызыт кудлын улыт, — каласкала пӧръеҥ. — Уэшыже ашнаш ала тӱҥалам, ала уке ыле, но ик случай лийын каен. Тукым шӱжарем Чебоксарыште ила да загс воктенсе ик кевытыште пашам ышта. Возалташ толшо ик мужырын кавашке колтымо кӧгӧрченжым кастене рвезе-шамыч муыныт да кевытыш пуртеныт. Тунамак тудо мылам йыҥгыртыш, тидын нерген ойлыш, вара йодо: «Ынде мом ышташ? Кайыкым кушко наҥгаяш?» «Йӧра, ида колто, налаш мием»,- маньым да кондышым. Шкетшым от ашне вет. Тудлан пелаш кӱлын. Йолташем ойла: «Мыйын ава кӧгӧрченем уло». Тыге ик мужыр шочо. Тылеч вара Шемшӱргыштӧ кӧгӧрченым ашныше ик пӧръеҥ деч икмынярым нальым. Кызыт «Марийскавтодор» организацийыште ыштем. А тылеч ончыч вахте йӧн дене Москваш коштынам. Тушечат кайык пазарыште налын конденам.
Каласкалымыж почеш, кызыт утларакше «Бойный» урлык кӧгӧрченже шукырак. Нуно чоҥештат моторын, шкештат ойыртемалтше улыт. Тыгак «Почтовый», «Чернохвостый», «Турки», «Чили» урлыкым онча.
— Мутлан, «Почтовый» урлык ик кайык кок тӱжемат пеле теҥгеаш. Тиде эше чот шерге огыл. Южо урлыкшо 50 тӱжем теҥгеаш, — мане Юрий Григорьевич да чотак ӧрыктарыш.
— Тугеже теат оксам ыштен налаш манын ашнеда? – йодым.
— Уке, — вашештыш тудо. – Але марте ик кӧгӧченымат ужален омыл да тидым ышташат ом шоно. Мый нуным чонемлан келша, оҥайын чучеш да ашнем.
— А кӧгорченым ончымыдам пален, ушнышо мужыр-шамыч кавашке колташ йодын огыт тол мо?
— Тыгай-влак эше лийын огытыл. А теве школым тунем пытарыше-шамыч, тыгак тӱрлӧ мероприятий годым кавашке колташ йодыт. Мый уло кумылын пуэм. Тидлан ик ганат оксам йодын омыл. «Кочкашышт пырчым налаш ситыше оксам пуэда гын, йӧра веле», — манам.
Лийын жап, кунам Юрий Григорьевич шӱдӧ утлат ашнен. Но, ойлымыж почеш, кеҥежым кавашке луктын колтымо годым курныж, моло кугурак кайык-шамыч ваҥенат шинчат да руалтен каят. Тыге тиде пагытыште чотышт ятырланак шагалемеш. Ӱмаште, мутлан, лу кӧгӧрченым сакен каеныт.
— Кӧгӧрченым ашныше-влак нерген пален налмеке, ушышко вигак кумдан чапланыше да шукыштын йӧратен ончымо «Любовь и голуби» фильм толын пура. Теат, мутлан, кайыкда-влаклан вӱдым тӱҥ герой Василий семын умшада гыч йӱктеда?
— Тиде фильмым мыят моткоч йӧратем да кажне гана куанен ончем. Василий мылам лишыл айдеме гай чучеш. Вӱдым, чынжымак, южгунам тудын семынак йӱктена. Мый веле огыл, кандашле ийым эртыше авамат умшаж гыч йӱкта. Галина акам, ӱдырем ден уныкам толмышт годым кӧгӧрчен-шамычым пукшат, ончат.
Тиде фильм дене таҥастарымаште, ик ойыртем уло: кӧгӧрченым ашнымылан Василийым Надя пелашыже вурса, «вуйыштым руэн кышкем!» манын лӱдыктылеш гын, Юрий Григорьевичын шылталыше пелашыже уке. Тудо кайыкым ашнаш тӱҥалмыж деч ончычак, 2009 ийыште, ош тӱня гыч каен.
А эше пӧръеҥ ойыртемалтше чыве-шамычым ашна. Нуныжо ныл тӱрлӧ урлык улыт – тиде «несушки» манме, «кохинхин», «брама» да «павловский». Чыланат муным сайын мунчат. Икымшыжын кыдалаш кугытан гын, пытартыш кок тӱрлыштын — нунын деч кугу. А теве «кохинхин» урлыкын ятырлан изирак. Но чывым пӧръеҥ тунар мунылан верчын огыл, кунар оҥайын чучыт, чонжылан келша да ашна.
Ойлатыс: кӧлан – мо. Чынак, ме кажныже тӱрлӧ улына. Кажныланна тӱрло сомыл келша. Ик пӧръеҥ, мутлан, чоҥаш, весе технике дене шогылташ, кумшо колым кучаш йората. А теве тиде пӧръеҥлан кайык-шамыч лишыл улыт.
Любовь Камалетдинова.
М.Скобелевын фотожо.
