«…Ӱдыр-влак, ӱдыр-влак, тендан вашеш лектын, нелын колтем шӱвылвӱдем…», — тыгерак Марий Элын калык поэтше Геннадий Сабанцев-Ояр поэт Альберт Степановын корнылажым шарналтыш. Чынак, тыгай сылне, йӱксӧ гай ӱдыр-влакым ужмеке, шинча шарла.
26 октябрьыште Марий самырык театрын сценыштыже эн ушан, эн мотор, эн чолга марий ӱдырым кычалыныт. Тений тиде конкурсыш вич ӱдыр ушнен: Анжела Филиппова — Звенигово, Мария Милютина – Кужэҥер, Карина Ямбарцева — Марий Турек, Ирина Зорина – Морко, Вероника Мустаева – Шернур район гыч. Кажныже ойыртемалтше, койыш-шоктышыжо.
Икымше таҥасымаш «Мый марий улам» маналтын. Ӱдыр-влак шкешт нерген каласкаленыт: кӧ гын мурен, кӧ гын куштен, а южышт видеороликым ямдыленыт. Тыге жюри член-влак марий шӱлышыштым акленыт.
Кокымшо таҥасымаште пайрем, легенде-влак дене кылдалтше йӱлам ончыктеныт. Анжела Филиппова – Покро пайрем йӱлам ончыктыш, Мария Милютина – «Ӱдыр куштымо курык» легендым модын сылнештарыш, Карина Ямбарцева – «Кепшылым руымаш» йӱла дене палдарыш, Ирина Зорина – сӱан ватын вургемжым чийымаш сӱретым, Вероника Мустаева тувыртыш кочкыш йӱла радамым ончыктышт.
Мучашлан сылнымутым, историйым палыме шотышто таҥасеныт. Южышт куштылго йодышланат вашмутым пуэн кертын огытыл. Очыни, тидыже школышто мари йылмым да сылнымутым шагалрак туныктымо ден кылдалтын.
«Ӱдырсий» конкурсын сеҥышыжлан Морко район Эҥерсола школын туныктышыжо Ирина Зоринам шотлымо. II степенян дипломым Звенигово район гыч Анжела Филипповалан кучыктымо. III степенян диплом дене Кужэҥер район гыч Мария Милютина палемдалтын. «Саскавийын» кресӱдыржӧ» номинацийыште Марий Турек район гыч Карина Ямбарцева сеҥышыш лектын. «Интернет йӱклымаш» да «Ончышо-влакын кумылышт» диплом-влакым Шернур районын ӱдыржӧ Вероника Мустаевалан кучыктеныт.
«Ӱмаште йӱлам гына ончыктымо гын, тений ӱдыр-влак тыгак миф, легенде гоч шкеныштым почын кертыныт. Тыгак сӱан вургемын сылнылыкшым ончыктышт. Пайремым кажне ийын кумдаҥдаш шонена», — палемден кодыш Марий тӱвыра рӱдерым вуйлатыше Н.Пушкина.
Икымше верыш лекше Ирина Зорина дене мутланышна.
— Ирина, молан тиде конкурсыш ушненат?
— Мый илышым йӧратем, тудым веселан да пайдалын эртарем. Тиде конкурсыш ушнаш темлымеке, уло кумылын ушнышым. Мый тӱрлӧ вере шкемым тергем. «Ӱдырсий» конкурс ондакат келшен, эре онченам, а кызыт шкеак участвоватлынем ыле. Садлан тиде таҥасымаште марий ӱдырын шӱм-чот поянлыкшым, ойыртемалтше койыш-шоктышыжым, ныжылгылыкшым, тыгак марий калыкын йӱла поянлыкшым почын пуаш туршенам.
— Конкурслан кузе ямдылалтынат?
— Утыжым ямдылалтын омыл. Мый вет туныктышо улам, мутланаш, шонаш, еҥлан мом ойлаш йӧсак огыл, шонем. Эре тидын денак пашам ыштем. Да эше изинекак марий йӱлам пален кушкынам.
-Нелылыкым шижынат мо?
— Сценым мый йӧратем. Шкемым ончыктен моштем, вет мый йоча-влак дене пашам ыштем. А тыгай сомылышто лӱддымӧ да поро кумылан, йочам йӧратыше лияш кӱлеш. Сандене кугу нелылыкым шижын омыл.
— Тиде конкурс тыланет мом пуэн?
— Марий ӱдырын койыш-шоктышыжым арален кодаш йӧным пуа, чолгалыкым ешара. Шке ешыштем марий йӱлам кучаш да тӱвырам аралаш полша, ешым пеҥгыдемда. Марий улмо дечын вожылмаш уке, йоча-шамычемат мый тидланак туныктем. Тек мыйым ончен, тунемше-влакем мыйын гаяк чолга лийыт. Морко ӱдыр улмем дене кугешнем. Тиде конкурс деч вара мый сценыште эшеат чот пеҥгыдыракын шогаш тунемым. Калыкым йӧраташ кӱлеш, тунам калыкат тыйым йӧрата. Умбакыжат тыгаяк конкурслаште участвоватлаш тӱҥалам, шонем.
Ирина Зоринам В.М.Васильев лӱмеш йылмым, историйым да сылнымутым научно шымлыше марий институтын директоржо, Морко землячествым вуйлатыше Е.Кузьмин саламлен.
Е.Ёлкина.
М.Скобелевын да Марий тӱвыра рӱдерын сайтше гыч налме фото.
